نقشه‌های تاسیساتی، بخشی اساسی از فرایند طراحی ساختمان‌ها و سازه‌های مختلف هستند که مرتبط با نصب و راه‌اندازی انواع تجهیزات و سیستم‌های تاسیسات در داخل ساختمان می‌شوند. این نقشه‌ها اطلاعاتی را ارائه می‌دهند که برای اجرای صحیح و بهینه‌ی تاسیسات لازم است. نقشه‌های تاسیساتی نقش حیاتی در اطمینان از کارایی و ایمنی ساختمان‌ها دارند و با همکاری نهادهای مختلف مرتبط با ساختمان، امکان اجرای یک پروژه با کیفیت و هماهنگی لازم فراهم می‌شود. با این قسمت از گروه رویش همراه شوید تا به موضوع نقشه های تاسیساتی بپردازیم.
نقشه های تاسیساتی چیست؟
نقشه‌های تاسیساتی مستندات گرافیکی هستند که برای نصب، راه‌اندازی و مدیریت انواع تجهیزات و سیستم‌های تاسیسات در داخل ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. این نقشه‌ها اطلاعات دقیقی از مراحل نصب و ارتقاء تجهیزات برقی، گرمایی، سرمایشی، گاز، آب، فاضلاب و دیگر تجهیزات مرتبط با انرژی را ارائه می‌دهند. هدف اصلی این نقشه‌ها، ارائه یک راهنمای جامع برای اجرای صحیح تاسیسات و بهره‌وری بهینه از انرژی در ساختمان‌هاست.
بیشتر بخوانید: نقشه های سازه ای (محاسباتی)
اهمیت نقشه های تاسیساتی
طراحی نقشه تاسیسات، به ویژه نقشه‌های برق و مکانیک، به علت تأثیر بسزایی که بر اجرا و ایمنی ساختمان دارد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هر گونه خطا یا اشکال در مراحل محاسبات و اجرا می‌تواند به طور غیرقابل جبرانی آثار مخربی به دنبال داشته باشد. به همین دلیل ضرورت استفاده از تخصص‌ها و متخصصان در این زمینه بسیار حائز اهمیت است.
برای مثال، اگر طراحی و اجرای سیستم سیم‌کشی توسط افراد حرفه‌ای و متخصص انجام نشود، ممکن است به خطرات جدی مانند برق‌گرفتگی و حتی آتش‌سوزی منجر شود. در نقشه‌های تاسیسات، تمام استانداردها و مقررات مرتبط باید به دقت رعایت شوند تا اجرا به‌صورت ایمن و مطابق با الزامات انجام گیرد. به همین جهت، اجرای این کار توسط افراد متخصص و ماهر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
انواع نقشه های تاسیساتی
تاسیسات بهداشتی در ساختمان شامل سیستم‌های مختلفی است که جهت تأمین بهداشت و سلامت ساکنان و بهره‌برداران در حال حاضر و آینده نصب می‌شوند. در این سیستم‌ها، طراحی و اجرا باید به‌صورت دقیق و مطابق با الزامات و دستورالعمل‌های مربوطه صورت گیرد و نقشه‌های اجرایی آنها نیز باید با کمیته کنترل نقشه مطابقت داشته باشد. این سیستم‌ها عبارتند از:
لوله‌کشی و ذخیره‌سازی آب مصرفی در ساختمان
این سیستم شامل نصب لوله‌ها و مخازنی برای تأمین آب مصرفی در ساختمان می‌شود.
لوازم بهداشتی
شامل نصب تجهیزات بهداشتی مانند سینک، شیرآلات بهداشتی و تجهیزات دیگر در ساختمان است.
لوله‌کشی آب سرد و گرم بهداشتی
این سیستم برای توزیع آب سرد و گرم بهداشتی به نقاط مختلف در ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی در ساختمان
شامل نصب لوله‌ها و سیستم‌های فاضلاب جهت جمع‌آوری و دفع فاضلاب بهداشتی است.
لوله‌کشی هواکش فاضلاب ساختمان (سیستم ونت)
این سیستم برای تهویه و هوادهی مناسب فاضلاب بهداشتی در ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
لوله‌کشی آب باران ساختمان: جهت جمع‌آوری و بهره‌برداری از آب باران به نحو اقتصادی و مؤثر
بیشتر بخوانید: مراحل ساخت ساختمان
مراحل طراحی نقشه های تاسیساتی
طراحی نقشه های تاسیساتی یک فرآیند مهم و غیرقابل چشم‌پوشی است که با ظهور معماری سبز و ساختمان‌های پایدار، اهمیت آن به طرز چشمگیری افزایش یافته است. یک طراحی متخصص تاسیسات، می‌تواند از نظر زیست‌محیطی و اقتصادی، تاثیرگذار و مفید باشد. به علاوه هماهنگی و همکاری بین اعضای تیم طراحی و اجرا در هر مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است تا پروژه با کیفیت و بدون مشکلات به اجرا درآید. در ادامه به معرفی مراحل طراحی نقشه های تاسیساتی می‌پردازیم.
1. مطالعات اولیه
در این مرحله، تیم طراحی با مطالعه شرایط محل پروژه، نیازهای ساختمان، استانداردها و مقررات مربوطه را بررسی می‌کند. این مطالعات به تعیین نیازها و اولویت‌بندی اقدامات آتی کمک می‌کند.
2. جمع‌آوری داده‌ها
طراحان نیاز دارند تا اطلاعات دقیق و کاملی از پروژه را جمع‌آوری کنند. این شامل اطلاعات مربوط به موقعیت ساختمان، نقشه‌های معماری، نیازهای انرژی، تأمین آب و گاز، تهویه مطبوع و سایر اطلاعات مرتبط می‌شود.
3. محاسبات فنی
در این مرحله، محاسبات فنی بر اساس اطلاعات جمع‌آوری شده انجام می‌شود. این شامل محاسبات مربوط به بارهای گرمایشی، سرمایشی، برقی، مکانیکی و سایر نیازهای تاسیساتی است.
4. انتخاب و طراحی سیستم‌ها
با توجه به نتایج محاسبات و نیازمندی‌ها، سیستم‌های تاسیساتی مناسب انتخاب و به طراحی نهایی می‌رسند. این شامل انتخاب تجهیزات، سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، تهویه مطبوع و سایر اجزای مرتبط می‌شود.
5. ایجاد نقشه‌های اجرایی
در این مرحله، طراحان نقشه‌های اجرایی را با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی طراحی می‌کنند. این نقشه‌ها شامل جزئیات دقیق سیستم‌های تاسیساتی، ابعاد لوله‌ها، نقاط اتصال و دیگر اطلاعات لازم برای اجرا است.
6. اجرا و نظارت
پس از تایید نقشه‌ها، مرحله اجرا آغاز می‌شود. این شامل نصب تجهیزات، لوله‌کشی، سیم‌کشی و دیگر فعالیت‌های مرتبط با تاسیسات است. همچنین، نظارت بر اجرا نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.
7. آزمون و تست سیستم‌ها
پس از نصب تجهیزات و اجزای تاسیسات، سیستم‌ها باید آزمون و تست شوند تا اطمینان حاصل شود که به‌طور صحیح عمل می‌کنند و با نیازمندی‌ها سازگار هستند.
8. تحویل مستندات
در پایان، تمامی مستندات مرتبط با طراحی تاسیسات، شامل نقشه‌ها، گزارش‌ها و سایر اطلاعات به مالک یا متخصصان مرتبط تحویل داده می‌شود.
مزایای نقشه های تاسیساتی
طراحی نقشه های تاسیساتی یکی از جنبه‌های حیاتی در فرآیند ساخت و ساز ساختمان‌ها می‌باشد. این مرحله از طراحی، در تأمین بهترین شرایط برای استفاده از تاسیسات مختلف از جمله برق، مکانیک و آب و فاضلاب نقش مهمی دارد. یکی از مزایا اساسی این نوع طراحی، ایجاد یک رفرنس واحد است که تیم اجرایی می‌تواند بر اساس آن به تدقیق و اجرای دقیق تاسیسات ساختمان بپردازد. این اطمینان را به اعضای تیم می‌دهد که از یک استاندارد مشترک برای اجرا استفاده می‌کنند.
نقشه های تاسیساتی به عنوان یک ابزار کلان و کارآمد، جزئیات دقیقی از واحدهای تاسیساتی شامل لوله‌کشی، تجهیزات و دیگر جزئیات را ارائه می‌دهند. این نمایش دقیق به اعضای تیم اجرایی کمک می‌کند تا بهترین تصمیمات را در خصوص اجرا و بهینه‌سازی منابع بگیرند. این اصول به صورت مستمر در ابتدای فرآیند طراحی، تا اجرای واقعی، نقش اساسی را ایفا می‌کنند.
همچنین، طراحی دقیق تاسیساتی به صرفه جویی در زمان و هزینه اجرا منجر می‌شود. داشتن یک راهنمای دقیق برای اجرا به تیم اجرایی این امکان را می‌دهد که به سرعت و با دقت بیشتری اقدام به اجرای پروژه کنند. این تدقیق و بررسی دقیق تمامی جزئیات در نقشه ها، از خطاهای انسانی جلوگیری می‌کند و دوباره‌کاری های هزینه‌ساز را به حداقل ممکن می‌رساند. از این رو، طراحی نقشه های تاسیساتی نه‌تنها به بهره‌وری پروژه کمک می‌کند بلکه خطاهای احتمالی را نیز به حداقل می‌رساند.
بیشتر بخوانید: سیستم قاب خمشی فولادی
نتیجه گیری
در نتیجه، طراحی نقشه‌های تاسیساتی برای ساختمان‌ها یک مرحله حیاتی و بسیار اهمیتی در فرآیند ساخت و ساز به حساب می‌آید. این طراحی نقشه‌ها، با ایجاد یک رفرنس واحد، اطمینان ایجاد می‌کند که تیم اجرایی از یک استاندارد مشترک برای اجرا پیروی می‌کند. همچنین، این نقشه‌ها با ارائه جزئیات دقیق از واحدهای تاسیساتی، به تیم اجرایی کمک می‌کنند تا بهترین تصمیمات را در زمینه اجرا و بهینه‌سازی منابع اتخاذ کنند.
طراحی دقیق تاسیسات، صرفه جویی در زمان و هزینه اجرا را تضمین می‌کند. داشتن یک راهنمای دقیق به تیم اجرایی این امکان را می‌دهد که با دقت و سرعت بیشتری به اجرای پروژه بپردازند. همچنین، جلوگیری از خطاهای انسانی و دوباره‌کاری های هزینه‌ساز، از مزایای اضافی طراحی نقشه‌های تاسیساتی است.
